چرایی تهیه و مصرف بذر گواهی شده

پایگاه خبری آوای رودکوف:تهيه و گواهی و مصرف بذر گواهی شده نقش اساسی در افزايش محصولات كشاورزی و غذای روزمره مردم داشته و يكی از جنبه های مهم علوم كشاورزی محسوب می شود و ده ها سال است كه در كشورهای توسعه يافته، از نظر كشاورزی متداول شده و هدف تهيه و توليد ارقام مطلوبی از گياهان است كه از نظر مقدار محصول، مقاومت به آفات و امراض، ارزش غذايی، بازارپسندی و... نسبت به ساير واريته ها ارجحيت داشته باشد.

بذر اصلاح شده ابزاری برای انتقال تكنولوژی های نوين توليد محصول محصوب می شود
دکتر احمد بایبوردی، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار آوای رودکوف اظهار کرد: نقش و اهميت كنترل و گواهی بذر با توجه به نقش با اهميت بذر اصلاح شده در توسعه كشاورزی نوين و ارتباط تأمين آن با اجرای صحيح برنامه كنترل و گواهی بذر بيش از پيش مشخص می شود، می توان گفت که بذر اصلاح شده ابزاری برای انتقال تكنولوژی های نوين توليد محصول و ابزاری بنيادين برای تحقق امنيت غذايی، با تأمين پايداری توليد محصولات زراعی به ويژه در مناطق در معرض شرايط نامناسب توليد بوده و از اينرو ابزاری مناسب برای بهبود سريع كشاورزی محسوب می شود.

وی، بااشاره به رسالت‌های مهم بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر افزود: از جمله رسالت‌های مهم بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر معرفی ارقام اصلاح شده پرمحصول، متحمل به تنش و با کیفیت بالا است و این امر می‌تواند نقش اساسی در افزایش تولید کمّی و کیفی محصولات در واحد سطح داشته باشد.

وی، خاطرنشان کرد: تولید بذور پرورشی در مرکز تحقیقات انجام می‌گیرد اما به دلیل کمبود امکانات تولید بذر مادری و گواهی شده از طریق عقد قرارداد با زارعان و بر اساس دستورالعمل ‌های موسسات مادری نسبت به تولید بذر اقدام شده و از این طریق بذور اصلاح شده مورد نیاز در سطح استان تامین می‌شود.

دکتر بایبوردی، بذرهای اصلاح شده دارای بیشترین خلوص ژنتیکی و فیزیکی دانست و ادامه داد: معمولا بذرهای اصلاح شده دارای بیشترین خلوص ژنتیکی و فیزیکی بوده و دارای قدرت جوانه زنی بالایی هستند، بنابراین محصول بدست آمده نیز از کشت‌ بذور اصلاح شده سطح سبز یکنواخت‌تر و بهتری دارند، علاوه بر این، به دلیل حذف بذورهای باکیفیت پایین و ضعیف، گیاهچه‌های حاصل از بذور اصلاح شده از قدرت رشد و سیستم ریشه قویتری برخوردار هستند و در برابر تنش های محیطی مانند سرما و خشکی آسیب‏ پذیر نیستند. کشت مداوم و چندین ساله یک نوع بذر در مزارع کشاورزی در اثر اختلاط ارقام و همچنین ناخالصی ژنتیکی به دلیل درصدی دگرگرده افشانی غلات،‌ منجر به افت عملکرد محصول می‏شود. استفاده از بذر گواهی شده(اصلاح شده) به دلیل رعایت استاندارد مزرعه از حداکثر خلوص ژنتیکی و حتی فیزیکی برخوردار است.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، یادآور شد: هزینه ای که یک کشاورز در طول عملیات کاشت، داشت و برداشت اعم از هزینه کارگر، آب، کود و سم باید بپردازد، شاید به صد برابر قیمت بذر برسد، از طرفی چناچه به هر کدام از این عوامل یاد شده توجه کمتری شود تولید محصول به همان اندازه کم توجهی پایین می آید، اما عدم دقت در تهیه و خرید بذر شاید به نابودی و یا قابل استفاده نبودن کل محصول تمام شود.

وی، افزود: امروزه افزایش کیفیت و اصلاح برای افزایش مقاومت به بیماری‌ها و آفات و تحمل به تنش‌های محیطی از اهداف اصلاح بذر گیاهان زراعی در نظر گرفته می‌شود.

دکتر بایبوردی، از اهمیت نظارت بر تهیه و کنترل بذر گفت و تاکید کرد: چنانکه بذر اصلاح شده پس از توزیع و انتشار بین زارعان در مراحل مختلف تهیه و کنترل بذر در مزارع، انبار، کارخانجات و آزمایشگاه ها به طور دقیق و صحیح کنترل و نظارت نشود، این ارقام با سایر ارقام و محصولات دیگر مخلوط شده و زحمات چندین ساله محققان و کارشناسان و هزینه های صرف شده به هدر رفته و خواص ارثی گیاه به تدریج از بین می رود و ضرر و زیان فراوانی متوجه کشاورزان و مملکت خواهد شد، پس با بهره گیری از اصول و مقررات کنترل و گواهی بذر و استفاده از علوم متعددی نظیر آمار، طرح آزمایشات، اصلاح نباتات به منظور حفظ خلوص ژنتیکی و مکانیکی ارقام اصلاح شده کوشا باشیم.

مقاومت از جمله عمده‌ترین اهداف اصلاح نباتات است
دکتر جلیلی دژم پور، رییس بخش تخقیقات نهال و بذر مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار آوای رودکوف اظهار کرد: مقاومت از جمله عمده‌ترین اهداف اصلاح نباتات است، بیشتر تولیدات در مناطق نامساعد سرما و شوری حاصل می شود و گیاه مجبور است برای تولید کافی با این شرایط نامساعد مقابله کند بعضی از واریته‌های گیاهان در شرایط نامساعد محیطی و فقر حاصلخیزی خاک قادر هستند مقدار مناسبی محصول را در واحد سطح تولید کنند، بنابراین شناسایی ژنوتیپ های مقاوم به تنش های محیطی از اصلی‌ترین راه کارهای مناسب برای رفع معضل مذکور است.

وی، افزود: بالا بودن قدرت و درصد جوانه زنی که عامل بسیار مهمی در درصد سبز شدن محصول و درنهایت میزان عملکرد تاثیر بسزایی خواهد گذاشت.

وی، ضمن بازگو نمودن هئف اصلی برنامه های اصلاحی خاطرنشان کرد: هدف اصلی برنامه های اصلاحی بوجود آوردن و اریته های بهتر و برتر نسبت به سایر ارقام مورد استفادة قبلی است، درضمن بذوراصلاخی از نظر کیفیت (برای مثال کیفیت نانوایی یا کیفیت علوفه) نیز مطلوب هستند و بعضی از ارقام اصلاح شده نیز نسبت به تحمل تنش‌هایی محیطی از جمله تنش خشکی و شوری اصلاح شده‌اند.

دکتر دژم پور، ادامه داد: در شرایط نا مساعد افزایش عملکرد به طریق اصلاح نباتات به مقدار کم و صرف زمان طولانی ممکن است ژن های کنترل کننده عملکرد برای بروز حداکثر پتانسیل خود به عوامل محیطی تولید وابسته می‌باشند.

رییس بخش تخقیقات نهال و بذر مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، یادٍآور شد: زارعان درجه خلوص بالای بذر به لحاظ کیفی عاری از بذور علف های هرز، اجسام جامد، بذور ریز، شکسته و چروکیده، بذور سن زده و بذور سایر محصولات را به عنوان برتری ارقام اصلاح شده در نظر داشته باشند.

وی، از مهم‌ترین مزایای ارقام اصلاح شده گفت و افزود: یکنواختی و یکدست بودن مزرعه و همینطور افزایش درآمد زارع با توجه به افزایش عملکرد محصول نسبت به بذور خودمصرفی را باید از مهم‌ترین مزایای ارقام اصلاح شده قلمداد نماییم.

دکتر دژم پور، بذر را ابزاری بنيادين برای تحقق امنيت غذایی دانست و تاکیدکرد: بذر به عنوان اندام اصلی تكثير و تولید گياهان زراعی، عامل دستيابی به پتانسيل واقعی عملكرد كمّی و كيفی يک ژنوتيپ محسوب شده و ابزاری براي انتقال تكنولوژی نوين توليد محصول و ابزاری بنيادين برای تحقق امنيت غذايی است.

براین اساس، بذر مهم ترین و اساسی ترین بخش گیاه است که در بازسازی، حفظ و انتقال مواد ژنتیکی گیاه و همچنین مکانیزم های پراکنش، تکثیر و بقای گیاه در شرایط بسیار سخت نقش اساسی دارد. انتخاب یک بذر مرغوب اعم از رقم خوب، پُرمحصول و مناسب برای اقلیم هر منطقه مهم‌ترین رمز حصول عملکرد کمّی و کیفی محصولات کشاورزی است. بذور اصلاح شده نتیجه چندین سال تلاش محققان برای تولید و معرفی این ارقام بوده و علاوه بر چندین سال کار تحقیقاتی، با اجرای طرح‌های تحقیقی- تطبیقی و تحقیقی- ترویجی و مزارع الگویی و... در شرایط زارعان هر منطقه به خوبی آزموده شده و امتحان خود را پس داده اند.

گزارش از: امیرمسعود طایفه سلطانخانی